Intensywna agrotechnika, na którą składa się wiele zabiegów stymulujących rozwój roślin uprawnych wpływa na szybki przyrost biomasy. Dodatkowym elementem wpływający na szybki wzrost zbóż jest nawożenie azotowe, które jest kluczowym czynnikiem plonotwórczym. W związku z tym niezbędne jest zastosowanie w zbożach regulatorów wzrostu — ograniczają one wydłużanie źdźbła i powodują zwiększenie jego odporności mechanicznej.
Hodowla roślin, a skrócenie źdźbła
Wzrost intensywności uprawy, którego celem jest zwiększenie plonu ziarna może powodować nadmierny przyrost biomasy wegetatywnej widoczny w postaci wysokiego łanu. Jest to zjawisko niepożądane, dlatego też jednym z kierunków prac hodowlanych było uzyskanie odmian o krótszym źdźble oraz o podwyższonej odporności na wylegania. Właśnie takie odmiany idealnie nadają się do intensywnego, towarowego rolnictwa a dodatkowo zastosowanie regulatora wzrostu w trakcie sezonu wegetacyjnego ogranicza to ryzyko do minimum.
Jak jest funkcja regulatorów wzrostu?
Zasadniczą funkcją regulatorów wzrostu jest ograniczenie wylegania, czyli pochylania się roślin w wyniku nadmiernego wydłużania źdźbła. "Wybujałe" źdźbło ma słabą sztywność i pod wpływem warunków pogodowych (silny wiatr, opady deszczu) lub nawet pod ciężarem kłosów, może się pochylać. Zjawisko to jest niekorzystnie, ponieważ znacznie zmniejsza płynność zbioru kombajnowego, ale również może prowadzić do silnego porażenie roślin zbóż chorobami oraz porastania ziarna w kłosie.
Zastosowanie regulatorów wzrostu nie tylko wpływa na wyhamowanie wzrostu elongacyjnego źdźbła zbóż, ale także może zwiększyć grubość jego ścian oraz stymulować rozwój systemu korzeniowego.
W związku z tym aplikowanie środków ochrony roślin z grupy regulatorów wzrostu jest niezbędnym zabiegiem w zbożach ozimych i jarych.
Czym są regulatory wzrostu?
Regulatory wzrostu, takie jak tutaj, są środkami ochrony roślin, czyli posiadają określoną substancję czynną. Jej dostarczenie do rośliny uprawnej w odpowiednim momencie wzrostu ma wpływać na jej procesy fizjologiczne, w efekcie czego zmianie ulegają również jej cechy morfologiczne. Substancje czynne zawarte w regulatorach wzrostu w większości przypadków wpływają na aktywność fitohormonów, głównie gibereliny. Giberelina jest hormonem roślinnym odpowiedzialnym za dynamikę wzrostu i proces dojrzewania zbóż.
Jakie substancje czynne są regulatorami wzrostu w zbożach?
Substancje czynne wchodzące w skład regulatorów wzrostu zasadniczo można podzielić na dwie grup. Pierwszą z nich są związki hamujące działanie gibereliny na roślinę uprawną, czyli na kierunkowane są na zahamowanie wydłużania międzywęźli. W skład tej grupy wchodzą środki ochrony roślin zawierające trineksapak etylu (np. Moddus 250 EC), chlorek mepikwatu, proheksadion wapnia oraz chlorek chloromekwatu zwany w praktyce rolniczej CCC.
Zupełnie odmienny mechanizm działania ma substancja czynna etefon, który jest prekursorem etylenu. Etylen jest hormonem roślinnym, który hamuje działanie między innymi gibereliny odpowiedzialnej za wydłużanie źdźbła.
Charakterystyka wybranych substancji czynnych z grupy regulatorów wzrostu
Aplikacja CCC i chlorku mepikwatu w praktyce rolniczej wykonywana jest stosunkowo wcześnie, dlatego też substancje te działają najintensywniej na skrócenie dwóch dolnych międzywęźli. Obie substancje czynne hamują działanie giberelin. Ponadto mają korzystny wpływ na rozwój systemu korzeniowego, a ich wcześniejsze zastosowanie sprzyja intensywnemu krzewieniu, co może przekładać się na powstawanie pędów kłosonośnych. Efektywność tych substancji jest największa w zakresie temperatury od 10 do 15 stopni Celsjusza, przy jednoczesnym występowaniu stosunkowo wysokiego nasłonecznienia.
Trineksapak etylu zawarty w regulatorze Moddus 250 EC również wpływa na aktywność fitohormonu gibereliny jednak na innym etapie, dlatego też można tą substancje aktywną rozpatrywać w niezależnie od CCC i chlorku mepikwatu. Środek skraca źdźbło oraz zwiększa jego odporność mechaniczną na wyleganie w wyniku pogrubienia ścian. Substancja czynna również korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego, a do działania nie potrzebuje operacji słońca.
Ostatnią substancją czynną wykorzystywaną w środkach ochrony roślin, która podobnie jak CCC, chlorek mepikwatu i trineksapak etylu hamuje działanie giberelin jest proheksadion wapnia. Substancję tę wyróżnia bardzo szeroki zakres temperatur, w którym wywołuje efekt biologiczny, ponieważ działa już od 5°C, a górną granicą jest 25°C.
Kiedy regulować łan
Liczba zabiegów wykonywanych regulatorami wzrostu zależy od przebiegu pogody, cech odmianowych oraz gatunku zbóż. Nie mniej pierwsza aplikacja regulatora wzrostu roślin powinna być wykonana w fazie pierwszego kolanka, czyli BBCH 31. Wówczas, gdy pierwsze międzywęźle jest oddalone o przynajmniej 1 cm od węzła krzewienia. Do pierwszego zabiegu wykorzystywany jest zwykle trineksapak etylu (np. Moddus 250 EC) aplikowany samodzielnie lub w mieszaninie zbiornikowej z CCC.
Decyzję o kolejnych zabiegach należy podjąć na podstawie przebiegu pogody, intensywności nawożenia azotem oraz wzrostu i rozwoju łanu. Aplikując środki ochrony roślin z grupy regulatorów wzrostu należy stosować się do zaleceń wynikających z etykiety produktu.
